Jednym z najczęstszych zobowiązań jakie zaciągamy w swoim życiu, jest umowa pożyczki. Czasem nie zdajemy sobie nawet sprawy, że zawieramy tą umowę pożyczając np. długopis od znajomego. Zawieramy wówczas umowę w sposób dorozumiany, co więcej umowa pożyczki to nie tylko pieniądze ale również rzeczy. Na rynku finansowym istnieje mnóstwo firm oferujących różne rodzaje pożyczek, jednak przy tych, które przekraczają pewną wartość wymagane jest poręczenie., potocznie zwane podżyrowaniem, a poręczyciel żyrantem. Co należy wiedzieć nt. umowy poręczenia? Kiedy ono wygasa? Jakie prawa ma poręczyciel?
Poręczenie przy umowie pożyczki w przepisach
Poręczenia zarazem może żądać np. osoba nam bliska czy znajomy, która nas zna i wie jaka jest nasza sytuacja finansowa i obawia się zwrotu powierzonych środków. Umowę pożyczki i poręczenia reguluje kodeks cywilny, co więcej reguluje też inne kwestie z nią związane a więc np. wysokość odsetek maksymalnych czy też wskazanie do zwrotu pożyczki. Firmy pożyczkowe, które są wyspecjalizowanymi podmiotami muszą również stosować się też do zapisów ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim.
Ustawodawca wskazuje nam, że umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej, jednak najczęściej przybiera to formę pisemną, gdzie wedle przepisów oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.
W sytuacji poręczenia, zapis ten może znaleźć się wprost w umowie pożyczki jako odrębny paragraf, jednak dla lepszego i skuteczniejszego opisania poręczenia zazwyczaj wskazuje się go jako odrębny załącznik do umowy.
Sprawdź: Zadatek a zaliczka – co lepiej chroni wykonanie umowy? Podobieństwa i różnice – co jest zwrotne?
Co powinno zawierać poręczenie umowy pożyczki?
Poręczenie jest jedną z najstarszych instytucji prawnych i wywodzi się wprost z prawa rzymskiego, gdzie jego podstawową funkcją było osobiste zabezpieczenie wierzytelności. Co zatem powinno zawierać poręczenie umowy pożyczki?
Istotnymi elementami, pojawiającymi się w tej umowie są strony: z jednej wierzyciel, a z drugiej poręczyciel. Najczęściej poręczycielem jest osoba fizyczna, która zgodzi się nią być, ale czasem w skomplikowanych konstrukcjach poręczycielem może być np.:
- bank,
- spółki prawa handlowego, czy
- nawet w niektórych przypadkach instytucja rządowa lub Skarb Państwa.
Warto także dodać, że w obecnej sytuacji prawnej według przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poręczenie nie stanowi czynności zarządu majątkiem wspólnym. Małżonek nie ma więc obowiązku uzyskania na udzielenie poręczenia zgody drugiego małżonka.
Kolejnym istotnym elementem jaki powinna zawierać umowa poręczenia jest złożenie stosownego oświadczenia stron. Czyli poręczyciel wskazuje, iż jest mu znany fakt wzięcia pożyczki, którą zabezpiecza, jej sumy bądź wysokości odsetek, a zarazem okres jej trwania i moment spłaty.
Drugim ważnym oświadczeniem jest też zapis wskazujący, że zobowiązuje się do spłaty pożyczki na wypadek gdyby osoba biorąca pożyczkę nie wypełniła swojego głównego zobowiązania. W niektórych sytuacjach wskazuje się też:
- umowę o pracę poręczyciela bądź
- majątek, z którego może być prowadzona egzekucja.
Sprawdź: Umowa pożyczki i umowa kredytu – co powinny zawierać?
Prawo poręczyciela do zwrotu spłaconej pożyczki
Zatem umowa ta dochodzi już do skutku, w momencie złożenia oświadczenia przez poręczyciela i przyjęcia go przez wierzyciela. Cechą, która wyróżnia tą umowę jest jej solidarność, gdzie w przypadku braku spłaty pożyczki przez dłużnika odpowiada za dług poręczyciel.
Poręczyciel jednak, gdy spełni świadczenie, za które odpowiada, może później żądać, na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego zwrotu całości kwoty, którą zapłacił, na zasadzie regresu, w ten sposób stając się wierzycielem.
Sprawdź: Pierwsza pożyczka bez odsetek na 60 dni – oferty i ranking
Wygaśnięcie poręczenia umowy pożyczki – możliwe przyczyny
Przepisy regulujące umowę poręczenia przewidują również przyczyny jego wygaśnięcia. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, są to:
- odwołanie poręczenia za dług przyszły, a także
- brak reakcji wierzyciela na wezwanie, w sytuacji gdy termin płatności długu nie jest oznaczony albo gdy płatność długu zależy od wypowiedzenia.
Poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły, od daty powstania długu – żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.
Zobowiązanie poręczyciela wygasa co do zasady również w razie upływu terminu lub ziszczenia się określonego warunku. Odnośnie instytucji przedawnienia mamy do czynienia z ogólnymi zasadami, zatem jeżeli pożyczka jest udzielona przez przedsiębiorcę działającego na rynku, to termin przedawnienia wynosi 3 lata, a w przypadku osób fizycznych 6 lat, jednak koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.
Sprawdź: Windykacja długów w praktyce – metody odzyskiwania długów od firm
Umowa poręczenia przy pożyczce – podsumowanie
Poręczenie jest trudnym tematem, zwłaszcza pomiędzy osobami bliskimi. Z jednej strony wiąże się z chęcią pomocy, a z drugiej rodzi pewne obawy związane z naszą sytuacją finansową. Może też powodować pewne konflikty, z którymi wiąże się z tym ryzyko zawarcia umowy pożyczki.
Dobrze jest przemyśleć, kto może zostać naszym poręczycielem, na rynku finansowym działają również podmioty gospodarcze oferujące różnego rodzaju zabezpieczenia czy ubezpieczenia. Warto zatem czasem rozważyć taką sytuację, gdyż życie pisze różne scenariusze, a konflikt z osobą którą znamy od dłuższego czasu może dodatkowo skomplikować nasze trudne położenie.
Zawierając umowę poręczenia jako żyrant, powinniśmy w szczególny sposób przeanalizować sytuację dłużnika oraz jego możliwość terminowej spłaty. Powinniśmy również wiedzieć, że w istotny sposób to zabezpieczenie może wpłynąć na naszą zdolność kredytową, zatem jeżeli w przyszłości myślimy o pożyczce czy kredycie, powinniśmy mieć ten aspekt na względzie.