Umowa pożyczki to zobowiązanie zawierane między pożyczkodawcą a osobą fizyczną lub prawną, mające na celu przekazanie środków pieniężnych kredytobiorcy na dowolny cel (w przypadku kredytu cel jest z góry określony). Natomiast pożyczkobiorca jest zobowiązany ich zwrotu wraz z odsetkami i prowizją, według przewidzianego umową harmonogramu.
Umowa kredytu konsumenckiego – pożyczki – wymagania
Wymagania dotyczące tego, co powinno znaleźć się w umowie pożyczki, a zatem także i pożyczki, zostały określone w ustawie o kredycie konsumenckim. Przepisy te mają za zadanie chronić konsumenta i dostarczyć mu standaryzowany zestaw informacji.
Zgodnie z prawem, wzór umowy dostarczony przez pożyczkodawcę powinien zawierać:
- dane stron umowy, kwotę i walutę kredytu,
- cel, na który został kredyt udzielony,
- zasady i termin spłaty kredytu,
- wysokość oprocentowania kredytu oraz warunki jego zmiany,
- ustalenie dotyczące formy zabezpieczenia spłaty kredytu,
- uprawnienia banku związane z kontrolą wykorzystania kredytu,
- zasady przesyłania do dyspozycji kredytobiorcy przyznanych transzy kredytu,
- wysokość prowizji, jeśli jest przewidywana,
- sposób dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Kredyt a pożyczka – różnice
Pojęcia kredytu i pożyczki są często stosowane zamiennie w języku potocznym, jednak w praktyce umowy kredytu i pożyczki nie są jednoznaczne. Różnica dotyczy podstaw prawnych, zasad ich przyznawania i tego, przez kogo kredyt czy pożyczka są udzielane.
Przedmiotem umowy pożyczki mogą być pieniądze lub rzeczy. Pożyczek udzielają osoby prawne, w tym także banki. Pożyczkobiorca nie musi określać na jaki cel przeznacza pożyczkę. Pożyczka może być przekazana odpłatnie lub nieodpłatnie. Umowa pożyczki jest zabezpieczana poręczeniem, wekslem, zastawem lub zgodą na poddanie się egzekucji, mającej na celu odzyskanie pożyczonych dóbr.
Dający pożyczkę przenosi na własność biorącego określoną kwotę pieniędzy lub rzeczy, opisanych tylko co do gatunku. Otrzymujący jest zobowiązany te pieniądze czy rzeczy zwrócić. Umowa może być nawet ustna, gdy dotyczy wartości poniżej 500 zł.
Zasady umowy kredytu bankowego, który jest zawsze odpłatny, reguluje prawo bankowe. Bank przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy środki pieniężne z przeznaczeniem na określony cel. Zwrot kredytu wraz z odsetkami i ewentualną prowizją dokonywany jest w określonych terminach. Umowa kredytu musi być zawarta na piśmie i zabezpieczana zwykle hipoteką, gwarancją bankową, akredytywą lub wekslami.
Kredytu udzielić może wyłącznie bank. Przedmiotem umowy kredytu może być wyłącznie konkretna suma pieniędzy. Umowa kredytu jest ściśle regulowana przepisami, przykładem jest tu kredyt hipoteczny czy obrotowy.
Jak widać umowa pożyczki jest mniej sformalizowana, częściej używana w stosunkach bardziej prywatnych.
Koszty kredytu konsumenckiego
Na koszt kredytu składają się następujące elementy:
- odsetki,
- koszty dodatkowe tzw. pozaodsetkowe, a wśród nich są m.in: prowizja, opłata przygotowawcza, koszt ubezpieczenia kredytu.
Prawa i obowiązki banku
Bank oddaje do dyspozycji klienta określoną sumę pieniędzy, zachowuje przy tym tajemnicę bankową. Gdy klient jest zagrożony, bank powinien zaproponować mu plan naprawczy. Może on żądać od kredytobiorcy zabezpieczenia kredytu w postaci poręczenia lub hipoteki.
Prawa i obowiązki kredytobiorcy
Kredytobiorca powinien zwrócić kredyt w ustalonym czasie wraz z określonymi w umowie kosztami. Podstawowym uprawnieniem kredytobiorcy jest prawo do korzystania z kredytu. Powinien być także uprawniony do spłaty kredytu przed terminem. Z kolei roszczenia banku przedawniają się po upływie 3 lat.
Sprawdź: Czy i ewentualnie jak pożyczać innym pieniądze? Rola spisanej umowy pożyczki
Kiedy można odstąpić od umowy pożyczki?
Odstąpienie od umowy kredytowej to opcja dla osób, które zbyt pochopnie podjęły decyzję o wzięciu na swoje barki poważnego obowiązku. Konsument może odstąpić od umowy, bez podania przyczyny w terminie 14 dni od dnia przyznania kredytu. Następnie w ciągu 30 dni powinien zwrócić pożyczoną kwotę wraz z odsetkami. Podstawą prawną do tego jest ustawa o kredycie konsumenckim. Warunkiem koniecznym do skutecznego odstąpienia od umowy kredytowej jest złożenie specjalnego oświadczenia w banku. Już w momencie podpisywania umowy kredytowej bank dołącza do niej gotowy druk pisma odstąpienia od umowy.
Sprawdź: Umowa poręczenia przy pożyczce – czym jest i kiedy wygasa?
Kredyt konsumpcyjny a konsumencki – różnice
Kredyt konsumpcyjny i konsumencki są dwoma różnymi kredytami, z których jeden określony jest przepisami prawa bankowego, natomiast drugi nie podlega żadnej innej ustawie niż ta o kredycie konsumenckim.
Kredyt konsumencki określony jest ustawą z dnia 12 maja 2011 r. Wartość kredytu konsumenckiego nie może przekraczać 255550 zł lub równowartości tej kwoty w walucie obcej. Taki kredyt udzielany jest osobom fizycznym na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą, czy zawodową.
Umowy uznawane za kredyt konsumencki to:
- umowa pożyczki,
- umowa kredytu według przepisów prawa bankowego,
- umowa o kredyt odnawialny,
- umowa o odroczenie płatności,
- umowa o kredyt, gdy kredytodawca ma zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zwraca kredytodawcy otrzymane środki.
Za umowę o kredyt konsumencki nie uważa się umów dotyczących odroczenia terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego, którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne świadczenie usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju. Zwłaszcza jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy.
Sprawdź: Jak inwestować w złoto? Fundusze, akcje, złoto fizyczne czy papierowe?
Kredytów konsumenckich udzielają banki, instytucje pożyczkowe i SKOK-i. Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2016 roku pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty udzielonego zobowiązania. Limit ten jest liczony dla wszystkich udzielonych pożyczek i dotyczy całego okresu kredytowania.
Przejściowe przepisy wprowadzone na bazie tarczy antykryzysowej z 1.04.2020 roku zakładają, że do 2021 roku maksymalny koszty pozaodsetkowe mogą wynieść 45% kwoty w całym okresie kredytowania (do 5 lat), 21% za okres od 30 dni do końca pierwszego roku, a następnie po 6% za każdy kolejny. Natomiast pożyczki chwilówki krótsze niż 30 dni są obłożone limitem kosztów dodatkowych w wysokości 5% wartości zobowiązania.